ពិភលោកមើលពិប្រទេសចិនមកវិញ
©
ថ្ងៃនេះហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូមបន្តពិនិត្យមើលទៅលើស្ថានភាពភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ប្រទេសចិនតទៅទៀត។
ពីដើមទសវត្សរ៍ទី៩០ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០០ ជាលើកទីមួយបង្អស់ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនបានរៀបចំយុទ្ធសាស្រ្តទាំងស្រុងមួយថ្មី ដោយសម្រេចបាញ់តម្រង់មុខព្រួញយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ទៅលើពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង មិនត្រឹមតែទៅលើទ្វីបអាស៊ីតែមួយដូចពេលមុនៗទៀតទេ។ តើមានមូលហេតុសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ ដែលបានតម្រូវឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំចិនសើរើមើលឡើងវិញទិសដៅយុទ្ធសាស្រ្ត របស់ខ្លួន?
ពីដើមទសវត្សរ៍ទី៩០ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០០ ជាលើកទីមួយបង្អស់ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនបានរៀបចំយុទ្ធសាស្រ្តទាំងស្រុងមួយថ្មី ដោយសម្រេចបាញ់តម្រង់មុខព្រួញយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ទៅលើពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង មិនត្រឹមតែទៅលើទ្វីបអាស៊ីតែមួយដូចពេលមុនៗទៀតទេ។ តើមានមូលហេតុសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ ដែលបានតម្រូវឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំចិនសើរើមើលឡើងវិញទិសដៅយុទ្ធសាស្រ្ត របស់ខ្លួន?
នៅដើមទសវត្សរ៍ទី៩០ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនផ្តើមមានគំនិតចង់សើរើមើលឡើងវិញ ទិសដៅ យុទ្ធសាស្រ្ត របស់ខ្លួន ពីព្រោះសហភាពសូវៀតបានរលំរលាយបាត់ទៅ នៅថ្ងៃទី២៦ធ្នូឆ្នាំ១៩៩១។ ពីព្រោះម្យ៉ាងទៀត ចិនដែលបានសម្រួលទំនាក់ទំនងទូតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក នៅខែមករាឆ្នាំ១៩៧៩ ដើម្បីទប់ទល់នឹងសូវៀត ផ្តើមយល់ពីបរិបទថ្មីនៃសករាជក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់។ ចិនផ្តើមយល់ថា មិនយូរមិនឆាប់ខ្លួននឹងក្លាយជាសត្រូវទីមួយរបស់អាមេរិកវិញម្តង។
ប៉ុន្តែ ក្តីបារម្ភបែបនេះរបស់ប្រទេសចិន បាត់បង់ទៅវិញ ពីព្រោះនៅឆ្នាំ១៩៩២ អាមេរិករបស់ Georges Bushឪពុក មិនបានចាត់ទុកចិនថាជាសត្រូវទេ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៩៧ អាមេរិកថែមទាំងសម្រេចកាត់បន្ថយចោល៣០%នៃថវិកាយោធារបស់ខ្លួនទៀត ផង។ នៅក្នុងបរិបទបែបនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងអាមេរិកធូរស្រាលនិងស្ងប់ស្ងាត់ល្អ តរហូតដល់ចប់អាណត្តិលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកBill Clinton។
ក្តីព្រួយបារម្ភរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំចិនកើនឡើងវិញខ្លាំងចាប់ពី ឆ្នាំ២០០០ទៅ។ នេះក៏ពីព្រោះ Georges Bushកូនឡើងគ្រប់គ្រងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយចាត់ទុកចិនថា ជាគូប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រ និង ពីព្រោះមានព្រឹត្តិការណ៍មហាភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញាឆ្នាំ២០០១ ព្រមទាំងប្រតិកម្មយ៉ាងលឿនរហ័សពេកក្រៃរបស់អាមេរិក តាមរយៈការធ្វើសង្គ្រាមនៅ អាហ្វហ្កានីស្តង់(Afghanistan) និងក្រោយមកទៀតនៅអៀរ៉ាក់(Irak)។ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់នេះ ធ្វើឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំចិនយល់ច្បាស់ថា ពីពេលនេះទៅអាមេរិកមានជំហរឯកតោភាគីនិយម មិនរារែកនឹងធ្វើអ្វីមួយ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឡើយ និងថាពីពេលនេះតទៅ អាមេរិកជាសត្រូវទីមួយរបស់ចិន។
គឺការប្រែប្រួលស្ថានភាពនយោបាយនៅអាមេរិក និងការប្រែប្រួលខ្លាំងនៃបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងពិភពលោក នេះហើយ ដែលជម្រុញថ្នាក់ដឹកនាំចិនឲ្យកំណត់ទិសដៅយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីរបស់ ខ្លួន។ អ៊ីចឹងហើយ បានជានៅឆ្នាំ២០០០ ជាលើកទីមួយបង្អស់ ថ្នាក់ដឹកនាំចិន សម្រេចបាញ់តម្រង់មុខព្រួញយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ទៅលើពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង មិនត្រឹមតែទៅលើទ្វីបអាស៊ីតែមួយដូចពេលមុនៗទៀតទេ។
ជាក់ស្តែង ថ្នាក់ដឹកនាំចិនបែងចែកជាអាទិ៍ពិភពលោកជាបីតំបន់ត្រួតពីលើគ្នា។ តំបន់ទីមួយដែលតូចជាងគេនិងនៅចំកណ្តាលគេតែម្តង គឺជាប្រទេសចិនសព្វថ្ងៃ។ នៅក្នុងដំបន់ទីមួយនេះដែលមានទីក្រុងប៉េកាំង(Pékin)ជាស្នូល អាជ្ញាធរត្រូវទប់ស្កាត់កុំឲ្យអស្ថិរភាពនយោបាយ សង្គមឬសាសនាផ្ទុះកើតឡើងបាន។ នៅជុំវិញព្រំដែននៃតំបន់ទីមួយនេះ ឃើញមានសុទ្ធតែដែនដីប្រកបទៅដោយបញ្ហា ដូចជាតៃវ៉ាន់(Taïwan) ទីបេ(Tibet)និងស៊ីង ជាំង(Xinjiang) ជាដើម។ នៅក្នុងដែនដីទាំងអស់នេះ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនចង់ខ្ទប់កុំឲ្យចលនាទាមទារឯករាជនិយមកើតឡើង និងចង់អូសទាញតៃវ៉ាន់យកមកដាក់នៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ខ្លួនឲ្យ ទាល់តែបាន។
តំបន់ទីពីរវិញ មានទំហំធំបង្គួរ និងព័ទ្ធជុំវិញតំដំបន់ទីមួយ។ តំបន់ទីពីរនេះ គឺជាប្រទេសជិតខាងរបស់ចិន ប្រទេសឆ្ងាយឬជិតនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីឬកៀកជាប់នឹងទ្វីបអាស៊ី រួមមានជាអាទិ៍ ប្រទេសជប៉ុន ឧបទ្វីបកូរ៉េ(Corée) បណ្តាប្រទេសសមាជិកប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឧបទ្វីបឥណ្ឌា បណ្តាប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល និងរុស្ស៊ី(Russie)។ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនចង់ឲ្យសន្តិភាពគ្របដណ្តប់ទៅលើតំបន់ទីពីរនេះ ពីព្រោះបើមានសង្គ្រាម ភាពតានតឹង និងអធិករណ៍កើតឡើង សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងច្បាស់ជាច្បិចឱកាសចូលមកបង្ករឿងរ៉ាវ នៅក្នុងតំបន់ទីពីរនេះជាមិនខាន។
រីឯតំបន់ទីបីវិញ មានទំហំធំជាងគេ និងព័ទ្ធជុំវិញតំដំបន់ទីពីរ។ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនហៅតំបន់ទីបីនេះថាជា«ដែនដីថ្មី» ដែលឋិតនៅក្រៅព្រំដែនអនុត្តរភាពនៃប្រទេសចិន និងដែលមកទល់ពេលនេះ ប្រទេសចិនមិនសូវបាននឹកនាដល់។ នៅក្នុងតំបន់ទីបីនេះ គេឃើញមានប្រទេសដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកដែលពីអំណើះតទៅ ចិនចាត់ទុកជាសត្រូវសក្តានុពលទីមួយរបស់ខ្លួន។ តំបន់ទីបីនេះ ក៏ជាទីតាំងនៃទ្វីបផ្សេង និងភូមិភាគផ្សេង ដូចជាអឺរ៉ុប អាហ្វ្រិកភូមិភាគដើមបូព៌ា និងអាមេរិកខាងត្បូងជាដើម។ គឺសុទ្ធសឹងជាប្រទេស ដែលចិនត្រូវរកស៊ីជាមួយតាមរយៈការផ្តោះប្តូរពាណិជ្ជកម្ម និងតាមរយៈការស្វែងរកធនធានថាមពល ប្រេងកាត ឬឧស្ម័នធម្មជាតិ ដើម្បីយកមកបំប៉នការស្រេកឃ្លាននៃម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស ខ្លួន។
នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនឲ្យតម្លៃទៅលើទ្វីបអាស៊ីខ្លាំងជាងគេ និយាយឲ្យចំ ដែនដីដែលលាតសន្ធឹងពីមាត់សមុទ្រក្រហមរហូតដល់មាត់សមុទ្រចិន។ មូលហេតុ គឺមកអំពីដែនដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះ មានធនធានថាមពលច្រើនជាងគេបង្អស់ នៅលើពិភពលោក ពោលគឺប្រមាណ៧០%នៃអណ្តូងប្រេងកាត និង៥៣%នៃអណ្តូងឧស្ម័នទាំងស្រុង ដែលគេបានរកឃើញមកទល់សព្វថ្ងៃ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតអាស៊ី ក៏ជាទ្វីបដែលសម្បូណ៌មនុស្សច្រើនជាងគេដែរ។ ហើយនៅចុងក្រោយបង្អស់ អាស៊ីជាទ្វីបដែលមានសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងក្លា លើសទ្វីបណាៗទាំងអស់៕
Source: RFI
ប៉ុន្តែ ក្តីបារម្ភបែបនេះរបស់ប្រទេសចិន បាត់បង់ទៅវិញ ពីព្រោះនៅឆ្នាំ១៩៩២ អាមេរិករបស់ Georges Bushឪពុក មិនបានចាត់ទុកចិនថាជាសត្រូវទេ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៩៧ អាមេរិកថែមទាំងសម្រេចកាត់បន្ថយចោល៣០%នៃថវិកាយោធារបស់ខ្លួនទៀត ផង។ នៅក្នុងបរិបទបែបនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងអាមេរិកធូរស្រាលនិងស្ងប់ស្ងាត់ល្អ តរហូតដល់ចប់អាណត្តិលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកBill Clinton។
ក្តីព្រួយបារម្ភរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំចិនកើនឡើងវិញខ្លាំងចាប់ពី ឆ្នាំ២០០០ទៅ។ នេះក៏ពីព្រោះ Georges Bushកូនឡើងគ្រប់គ្រងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយចាត់ទុកចិនថា ជាគូប្រជែងយុទ្ធសាស្ត្រ និង ពីព្រោះមានព្រឹត្តិការណ៍មហាភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញាឆ្នាំ២០០១ ព្រមទាំងប្រតិកម្មយ៉ាងលឿនរហ័សពេកក្រៃរបស់អាមេរិក តាមរយៈការធ្វើសង្គ្រាមនៅ អាហ្វហ្កានីស្តង់(Afghanistan) និងក្រោយមកទៀតនៅអៀរ៉ាក់(Irak)។ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់នេះ ធ្វើឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំចិនយល់ច្បាស់ថា ពីពេលនេះទៅអាមេរិកមានជំហរឯកតោភាគីនិយម មិនរារែកនឹងធ្វើអ្វីមួយ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឡើយ និងថាពីពេលនេះតទៅ អាមេរិកជាសត្រូវទីមួយរបស់ចិន។
គឺការប្រែប្រួលស្ថានភាពនយោបាយនៅអាមេរិក និងការប្រែប្រួលខ្លាំងនៃបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងពិភពលោក នេះហើយ ដែលជម្រុញថ្នាក់ដឹកនាំចិនឲ្យកំណត់ទិសដៅយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីរបស់ ខ្លួន។ អ៊ីចឹងហើយ បានជានៅឆ្នាំ២០០០ ជាលើកទីមួយបង្អស់ ថ្នាក់ដឹកនាំចិន សម្រេចបាញ់តម្រង់មុខព្រួញយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ទៅលើពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង មិនត្រឹមតែទៅលើទ្វីបអាស៊ីតែមួយដូចពេលមុនៗទៀតទេ។
ជាក់ស្តែង ថ្នាក់ដឹកនាំចិនបែងចែកជាអាទិ៍ពិភពលោកជាបីតំបន់ត្រួតពីលើគ្នា។ តំបន់ទីមួយដែលតូចជាងគេនិងនៅចំកណ្តាលគេតែម្តង គឺជាប្រទេសចិនសព្វថ្ងៃ។ នៅក្នុងដំបន់ទីមួយនេះដែលមានទីក្រុងប៉េកាំង(Pékin)ជាស្នូល អាជ្ញាធរត្រូវទប់ស្កាត់កុំឲ្យអស្ថិរភាពនយោបាយ សង្គមឬសាសនាផ្ទុះកើតឡើងបាន។ នៅជុំវិញព្រំដែននៃតំបន់ទីមួយនេះ ឃើញមានសុទ្ធតែដែនដីប្រកបទៅដោយបញ្ហា ដូចជាតៃវ៉ាន់(Taïwan) ទីបេ(Tibet)និងស៊ីង ជាំង(Xinjiang) ជាដើម។ នៅក្នុងដែនដីទាំងអស់នេះ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនចង់ខ្ទប់កុំឲ្យចលនាទាមទារឯករាជនិយមកើតឡើង និងចង់អូសទាញតៃវ៉ាន់យកមកដាក់នៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ខ្លួនឲ្យ ទាល់តែបាន។
តំបន់ទីពីរវិញ មានទំហំធំបង្គួរ និងព័ទ្ធជុំវិញតំដំបន់ទីមួយ។ តំបន់ទីពីរនេះ គឺជាប្រទេសជិតខាងរបស់ចិន ប្រទេសឆ្ងាយឬជិតនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីឬកៀកជាប់នឹងទ្វីបអាស៊ី រួមមានជាអាទិ៍ ប្រទេសជប៉ុន ឧបទ្វីបកូរ៉េ(Corée) បណ្តាប្រទេសសមាជិកប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឧបទ្វីបឥណ្ឌា បណ្តាប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល និងរុស្ស៊ី(Russie)។ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនចង់ឲ្យសន្តិភាពគ្របដណ្តប់ទៅលើតំបន់ទីពីរនេះ ពីព្រោះបើមានសង្គ្រាម ភាពតានតឹង និងអធិករណ៍កើតឡើង សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងច្បាស់ជាច្បិចឱកាសចូលមកបង្ករឿងរ៉ាវ នៅក្នុងតំបន់ទីពីរនេះជាមិនខាន។
រីឯតំបន់ទីបីវិញ មានទំហំធំជាងគេ និងព័ទ្ធជុំវិញតំដំបន់ទីពីរ។ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនហៅតំបន់ទីបីនេះថាជា«ដែនដីថ្មី» ដែលឋិតនៅក្រៅព្រំដែនអនុត្តរភាពនៃប្រទេសចិន និងដែលមកទល់ពេលនេះ ប្រទេសចិនមិនសូវបាននឹកនាដល់។ នៅក្នុងតំបន់ទីបីនេះ គេឃើញមានប្រទេសដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកដែលពីអំណើះតទៅ ចិនចាត់ទុកជាសត្រូវសក្តានុពលទីមួយរបស់ខ្លួន។ តំបន់ទីបីនេះ ក៏ជាទីតាំងនៃទ្វីបផ្សេង និងភូមិភាគផ្សេង ដូចជាអឺរ៉ុប អាហ្វ្រិកភូមិភាគដើមបូព៌ា និងអាមេរិកខាងត្បូងជាដើម។ គឺសុទ្ធសឹងជាប្រទេស ដែលចិនត្រូវរកស៊ីជាមួយតាមរយៈការផ្តោះប្តូរពាណិជ្ជកម្ម និងតាមរយៈការស្វែងរកធនធានថាមពល ប្រេងកាត ឬឧស្ម័នធម្មជាតិ ដើម្បីយកមកបំប៉នការស្រេកឃ្លាននៃម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស ខ្លួន។
នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនឲ្យតម្លៃទៅលើទ្វីបអាស៊ីខ្លាំងជាងគេ និយាយឲ្យចំ ដែនដីដែលលាតសន្ធឹងពីមាត់សមុទ្រក្រហមរហូតដល់មាត់សមុទ្រចិន។ មូលហេតុ គឺមកអំពីដែនដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះ មានធនធានថាមពលច្រើនជាងគេបង្អស់ នៅលើពិភពលោក ពោលគឺប្រមាណ៧០%នៃអណ្តូងប្រេងកាត និង៥៣%នៃអណ្តូងឧស្ម័នទាំងស្រុង ដែលគេបានរកឃើញមកទល់សព្វថ្ងៃ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតអាស៊ី ក៏ជាទ្វីបដែលសម្បូណ៌មនុស្សច្រើនជាងគេដែរ។ ហើយនៅចុងក្រោយបង្អស់ អាស៊ីជាទ្វីបដែលមានសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងក្លា លើសទ្វីបណាៗទាំងអស់៕
Source: RFI
0 comments:
Post a Comment